E-mail

Od tabliczki glinianej do edytora tekstu

"Ludzie zejdźcie z drogi, bo listonosz jedzie..." śpiewali niegdyś Skaldowie. Trudno się dziwić, bowiem listonosz był jednym z najchętniej widzianych gości w naszych domach, gdyż to on zapewniał jedyny kontakt między bliskimi osobami, często w różny sposób rozdzielonymi przez los. Sztuka pisania listów, wbrew wielu opiniom i obawom, nie zginęła i rozwija się nadal zmieniając jedynie wykorzystywane narzędzia. Wiedzą o tym dobrze nie tylko urzędy pocztowe (zwłaszcza w okresach przedświątecznych), ale i użytkownicy elektronicznych skrzynek pocztowych. Zanim jednak człowiek sięgnął po papier i pióro lub komputer wyposażony w edytor tekstu i zaczął powierzać tym wszystkim przedmiotom swoje myśli i uczucia, wykorzystywał inne materiały, dostępne w jego najbliższym otoczeniu.

Cofnijmy się... 25 tys. lat p.n.e. Z tego właśnie okresu pochodzą pierwsze "listy". Były to tzw. petroglify, czyli rysunki naskalne. Pierwszymi zaś znakami, mającymi wartość fonetyczną były, dobrze nam znane z lekcji historii, hieroglify, których sztuka rycia w kamieniu rozwinęła się zwłaszcza na terenie starożytnego Egiptu w XX w. p.n.e. Później do zapisywania i przekazywania informacji wykorzystywano m.in. takie materiały jak drewno, gliniane tabliczki, papirus, pergamin. Aż wreszcie przyszedł czas na papier, wynaleziony przez Chińczyków w II w.n.e. Sztuka produkcji papieru trafiła poprzez chińskich jeńców wojennych do krajów arabskich, gdzie została jeszcze bardziej rozwinięta i udoskonalona. Stąd, przez podbite przez Arabów, tereny dzisiejszej Hiszpanii, przedostała się na nasz kontynent.

Ponad 1300 lat po wynalezieniu przez Chińczyków papieru, mieszkaniec Moguncji - Johann Gutenberg, zauważył, że zamiast tracić całe życie na przepisywanie całych tomów wiedzy, można do ich powielania i rozpowszechniania zastosować druk, w postaci odbijania na papierze liter, z wcześniej przygotowanych i odlanych w metalu czcionek. Pierszeństwo w wykorzystywaniu czcionek mają jednak także Chińczycy, którzy jeszcze wiele lat przed Gutenbergiem, używali czcionek wykonanych z gliny. Pierwszym znanym wydrukowanym dziełem człowieka była Biblia Gutenberga z 1455 roku, zaś na ziemiach polskich - kalendarz krakowski z 1474 roku. Druk był jednak przez wieki zarezerwowany dla książek i czasopism. Listy zaś były pisane ręcznie, na specjalnie do tego celu wykonanych meblach (dobrze znane naszym pradziadkom sekretarzyki na listy), a uczucia zawarte w liście zdradzały nie tylko napisane w nim treści, ale także charakter pisma nadawcy, a nawet zapach perfum, którymi często obficie skrapiano przesyłki. Zachowane z dawnych czasów listy w wielu wypadkach wspaniale oddają ducha minionych epok i stanowią bogate źródło wiedzy o czasach i ludziach, którzy już odeszli (ciekawe czy o naszych ulotnych przesyłkach elektronicznych nasi następcy powiedzą to samo).

Autorem najkrótszego, a przez to najbardziej zwięzłego, listu w naszych dziejach był Wiktor Hugo, który zaraz po wydaniu swoich "Nędzników" napisał do wydawcy w sprawie powodzenia świeżo opublikowanego dzieła. Jego list zawierał... tylko jeden znak "?", postawiony na środku kartki. Równie zwięzła była odpowiedź wydawcy, zawierająca także tylko jeden znak. Tym razem był to "!". Z czasem jednak pisanie listów zaczęło zanikać, wypierane głównie przez wynalazek Bella, czyli aparat telefoniczny. Potem przyszedł czas na komputer...

Połączenie wielu tysięcy komputerów na całym świecie w jedną sieć Internet umożliwiło błyskawiczne przesyłanie zapisanych wcześniej na nich informacji. O przewadze tej formy przesyłania wiadomości decydują głównie dwa czynniki. Pierwszy z nich to szybkość przekazu za pomocą sieci komputerowych. Wysłana w ten sposób informacja dociera do swego nadawcy w ciągu sekund lub minut czego niestety nie można powiedzieć o zwykłej przesyłce pocztowej (z tego właśnie powodu użytkownicy poczty elektronicznej nazywają pocztę tradycyjną s-mail, czyli snail mail - pocztą ślimaczą). Drugi z tych czynników to koszt. Opłacając bowiem kilka impulsów telefonicznych w cenie lokalnej rozmowy możemy obecnie wysyłać listy do najdalszych części naszej kuli ziemskiej, np. Australii czy też na Alaskę.

Powrót do spisu treści

Jak działa poczta elektroniczna?

Aby móc odbierać listy korzystając z poczty elektronicznej musimy wejść w posiadanie własnej skrzynki pocztowej. Jest to katalog (folder), zainstalowany na komputerze, podłączonym w stały sposób w dowolnym miejscu na świecie do Internetu. Tylko my, znając hasło, mamy prawo do tej skrzynki zaglądać (podobnie jak każdy właściciel skrzynki na listy w bloku jest posiadaczem kluczyka do jej zamka). Adres poczty elektronicznej wygląda następująco:

skrzynka@nazwa.domeny.internetowej

gdzie:
skrzynka - to nazwa konta lub dane użytkownika skrzynki, np. jego nazwisko
@ - ang. at, czyli na... (w języku potocznym określane jako "małpka" albo "ucho słonia").
nazwa.domeny.internetowej - nazwa domeny (adresu domenowego), obsługiwanej przez serwer poczty elektronicznej, na którym znajduje się nasza skrzynka.

Aby wysłać list pocztą elektroniczną potrzebujemy:

1. podłączyć swój komputer do Internetu (np. przez modem i linię telefoniczną)
2. uruchomić program do obsługi poczty elektronicznej
3. wpisać (jednorazowo, w konfiguracji programu pocztowego) adres serwera poczty elektronicznej wychodzącej (Outgoing Mail Server)
4. wpisać (jednorazowo, w konfiguracji programu pocztowego) swój adres
5. zaadresować list (p. wyżej)
6. określić temat korespondencji, napisać lub dołączyć wcześniej przygotowaną treść listu, ewentualnie dołączyć inne pliki (arkusz kalkulacyjny, bazę danych, zdjęcia, wykresy)
7. uruchomić funkcję Wyślij... (Send...) w programie pocztowym.

Aby otrzymać list pocztą elektroniczną potrzebujemy:

1. podłączyć swój komputer do Internetu (np. przez modem i linię telefoniczną)
2. uruchomić program do obsługi poczty elektronicznej (lub telnet - p. wyżej)
3. wpisać (jednorazowo, w konfiguracji programu pocztowego) adres serwera poczty elektronicznej przychodzącej (Incoming Mail Server, POP3 server, IMAP4 server)
4. wpisać (jednorazowo, w konfiguracji programu pocztowego) nazwę naszej skrzynki na tym serwerze
5. uruchomić funkcję Ściągnij pocztę... (Get Mail...) w programie pocztowym
6. wpisać hasło (uważając na wielkość liter) po pojawieniu się pytania o hasło; jeżeli jesteśmy jedynym użytkownikiem komputera możemy włączyć opcję zapamiętania naszego hasła przez program pocztowy, pytanie o hasło nie pojawi się dopóki hasła nie zmienimy

Niektórzy dostawcy usług internetowych oferują dodatkowo inne sposoby obsługi poczty elektronicznej (np. na stronach WWW). Sposoby te nie dorównują wprawdzie funkcjonalnością i elastycznością specjalnym programom komputerowym, dedykowanym do obsługi poczty elektronicznej, ale nie wymagają za to konfigurowania oddzielnego programu i rozległej wiedzy na temat jego obsługi. Może to być przydatne zwłaszcza w sytuacjach, gdy chcemy skorzystać z poczty elektronicznej na innym komputerze np. w kawiarence internetowej w obcym mieście.

Powrót do spisu treści

Struktura elektronicznego listu

Każdy list wysyłany pocztą elektroniczną możemy podzielić na dwie zasadnicze części. Pierwsza z nich to tzw. header (nagłówek), zawierający m.in. nazwę nadawcy oraz adres jego skrzynki pocztowej, datę i czas wysłania listu oraz jego temat i wreszcie nazwę oraz adres skrzynki adresata listu. Druga część przesyłki to właściwa treść listu. Może ona zawierać polskie znaki diakrytyczne (ą, ć, ę, ś,... itd.), ale zawsze należy wcześniej upewnić się, że nasz adresat będzie je w stanie prawidłowo odczytać na swoim komputerze. Jedynym zatwierdzonym standardem do przesyłania w Internecie znaków diakrytycznych z Europy Środkowej i Wschodniej jest ISO8859-2. Gwarantuje on zgodność międzysystemową (DOS, Windows, MacOS, Unix, Amiga i in.) oraz poprawne przesłanie przekazu przez wszystkie węzły Internetu. Dobre przeglądarki stron WWW i programy do obsługi poczty obsługują ten standard w sposób przystępny dla użytkownika.

Powrót do spisu treści

Dyskusje w grupie, czyli listy dyskusyjne

Osoby interesujące się danym, konkretnym tematem lub grupą zagadnień (np. współczesną historią Polski, dziennikarstwem, polityką, religią, medycyną, komputerami Macintosh) mogą wymienić informacje i wiadomości między sobą przy użyciu tzw. list dyskusyjnych (ang. discussion list). Listy te są w rzeczywistości, nieco odmiennym od klasycznego, systemem rozsyłania poczty elektronicznej, polegającym na tym, iż dany użytkownik nie wysyła listu do innego konkretnego adresata, lecz do tzw. listserwera. Listserwerem określamy program komputerowy obsługujący daną listę dyskusyjną, który po otrzymaniu naszej wiadomości rozsyła ją do wszystkich pozostałych subskrybentów danej listy.

Lista dyskusyjna może być moderowana, tzn. przesyłane za jej pośrednictwem komunikaty i wiadomości trafiają najpierw do moderatora, który decyduje, które z nich przesłać dalej wszystkim użytkownikom danej listy. Przy korzystaniu z list dyskusyjnych obowiązują takie same zasady netykiety jak i przy wysyłaniu zwykłej korespondencji. Zalecana jest jednak szczególna rozwaga w wysyłaniu informacji poprzez listę dyskusyjną, gdyż w ten sposób nasza wiadomość dociera do bardzo dużej ilości adresatów. Bądźmy zatem ostrożni w tym co piszemy.

Powrót do spisu treści

Podsumowując należy stwierdzić, iż popularność poczty elektronicznej, jako jednej z najczęściej wykorzystywanych usług Internetu, jest istotnym dowodem, iż sztuka pisania listów pozostanie nadal ważnym elementem dziejów naszej cywilizacji. Tyle tylko, iż ozdobny papier zastąpiony został komputerowym ekranem LCD, a zamiast wiecznego pióra czy długopisu używamy klawiatury...